Psychiatrie

Hoe was het proces tot nu toe?

Alicia: Omdat we elkaar niet kenden, deden we in het begin vooral kennismakingsopdrachten of legde ze heel veel uit. Maar nu zijn we vooral veel aan het praten en schrijven over onze eigen ervaringen, zodat Annelore daar een voorstelling van kan maken. We moeten dan stukjes opschrijven en dan maakt zij er iets nieuws van.

 

Salem: Ze vroeg bijvoorbeeld om iets over onze favoriete plek te schrijven, daarna moesten we rondstappen, stilstaan, iemand leest wat voor, we doen onze ogen dicht of juist niet. Ik weet nog niet goed hoe dat een toneelstuk gaat worden, maar ik denk dat we uiteindelijk al die dingen samen gaan brengen tot een toneeltekst die we kunnen spelen. Eigenlijk zou het wel zotter zijn als we gewoon een tekst kregen om te spelen, iets dat al bestaat. Maar ik ben wel benieuwd wat dit wordt.

Heb je al veel nieuwe dingen geleerd?

Alicia: Ja, theater is niet enkel een film naspelen of een simpel verhaaltje vertellen, maar kan veel breder zijn dan dat. Met elkaar in interactie gaan en iets geven aan een publiek, dat is al theater.

 

Salem: Annelore zegt ook altijd dat je voeten stevig in de grond moeten en je armen naast je lijf. Dat is de neutrale positie denk ik, dat ziet er wat beter uit dan met je handen in je zakken. Misschien dat je er ook wat zelfzekerder van wordt.

Hebben jullie zin in het toonmoment?

Alicia: Het is wel erg spannend, maar ik vind het wel beter dat we naar iets toe werken dan zomaar in het wilde weg oefenen. Het is leuk dat mensen ons gaan zien en kunnen kijken naar wat we doen, maar het is vooral erg mooi en leuk om als groep daarnaartoe te leven. Het geeft wel een groot gemeenschappelijk doel. En ik hoop uiteraard dat er veel drama in zal zitten, met veel ruzie en stemwisselingen. Het is tof om daar fysiek alles in te geven, dus ik hoop dat ik dat mag doen.

 

Salem: Dat hoop ik ook wel, maar ook dat we toch ook een stukje echt acteren. Onlangs nam Annelore een stuk tekst mee van een Grieks verhaal, en dan moesten we dat gewoon spelen. Dat hoop ik meer te mogen doen dan, want dat was echt heel mooi. Je weet dan dat het goed is, maar daar zit ook veel fantasie in omdat je jezelf even niet hoeft te zijn.

 

Alicia: Bij die eigen geschreven stukjes is het vaak wat persoonlijk, dat vind ik soms nog wat eng voor zo’n toonmoment. Maar misschien vinden we daar wel een mooi midden in. Het is ergens wel nieuw om eens iets van jezelf te brengen, maar fantasie en drama hoort er voor mij toch echt bij!

Associaties met oude mythes

Jullie werken rond de onderwereld, gaan we dat in het toonmoment ook nog voelen of zoeken jullie meer abstractie?

Ik gebruik in improvisaties associatief elementen uit de mythes, zoals de granaatappels uit de mythe van Persephone. Elke week schrijven we ook samen. Ik interpreteer het dan breed. Bijvoorbeeld, vorige week hebben we gewerkt rond het beschrijven van een favoriete ruimte binnen- of buitenshuis. De meesten gingen een slaapkamer beschrijven, waarna ik dan vroeg om die plek kapot te maken en zo naar een soort hel of onderwereld te werken. Dat zijn mooie teksten geworden, en als alles goed gaat worden die ook gebruikt in het toonmoment. Ik heb ook eens een dialoog meegenomen, die ik zelf heb geschreven op basis van de mythe, die ze dan mochten spelen en interpreteren.

Maak je de jongeren expliciet duidelijk dat ze met een mythe werken?

In het begin niet, maar daarna wel. Na een paar repetities heb ik dat aangebracht, ik heb ook het boek meegebracht van Louise Gluck. De eerste reacties zijn wel soms weigerachtig, ze kennen de namen van de personages niet, dat roept het idee op dat het heel moeilijk is. We hebben ook al expliciet rond de mythe van Persephone gewerkt. Ik had ze dan uitgeprint en toen bleek dat één iemand ze al kende. Ik vind het fijn om mijn inspiratiebronnen te delen en die ook zachtjesaan of soms juist heel expliciet te incorporeren.

Open staan en laten groeien

Wat zijn de grootste uitdagingen bij deze groep?

Ik denk: je niet verontschuldigen voor jezelf. En ook wel: openstaan voor verschillende manieren van theater maken. Om die reden gaan we ook samen naar een voorstelling kijken. Niet iedereen heeft dat al gedaan en dat merk je, er wordt veel over gepraat. Ik denk dat het mee kan helpen om je voor te stellen wat theater allemaal kan zijn.

Dit project is voor de deelnemers een verplichting vanuit het ziekenhuis. Merk je dat ze zich anders gedragen dan pakweg ons jongerenensemble?

Je merkt vaak wel bij de binnenkomst dat ze soms met wat reserves zitten, dan duurt het een halfuurtje voor ze eigenlijk echt aanwezig zijn. Toch doen ze altijd goed mee met dingen die eigenlijk heel erg moeilijk zijn. Je kan sowieso niet spelen puur uit ‘moeten’. Ik ga ze dan ook niet dwingen om dat te doen, maar probeer te werken met wat er is aan motivatie en interesse. Toen ik de eerste keer zei dat we een toonmoment zullen doen, zeiden ze meteen ‘oh my god’ – daar moet je zacht mee omgaan. Ik denk dat er veel zijn die er wel goesting in hebben, maar dat mag even groeien. De interesse is er. Op dit moment werken we ook in een ruimte van het ziekenhuis zelf, maar binnenkort beginnen we te repeteren bij De Figuranten en ik vermoed dat die stap ook iets nieuws zal opleveren.

Als jullie zelf teksten schrijven, zijn er dan dingen die jou zelf aanspreken?

Het is vaak een flard, maar die kan dan toch heel sterk zijn. Sommigen schrijven niet erg graag, maar als je dan dingen begint te vragen komt er wel veel naar boven. We lezen het voor terwijl we bij elkaar zitten in een kring, het voelt denk ik veilig aan. Ik houd ook alle teksten bij. Vaak is het een mooi moment en creëert dat op zich al iets. Onlangs zei iemand ‘mijn familieleden durven niet met elkaar te praten’, waarop ik dan zei dat ik dat een mooie zin vond. Ik schreef het op, en die deelnemer was verbaasd.

 

Ik benoem vaak wat ik mooi vind, ik probeer uit elke tekst iets te halen. Soms zijn de teksten – zelfs onbedoeld – heel poëtisch en soms kan ik er verder niks mee. Maar dat kan allemaal.

 

Iets voorlezen wat je zelf schrijft blijft altijd spannend, zelfs al heb je het al duizend keer gedaan. Er is dan wel een soort trots, en dat is ook heel terecht. Sommigen beginnen meteen te zuchten als ik zeg dat we gaan schrijven, maar ze doen het wel telkens en bijna altijd is het voedend voor de presentatie. Ik moet natuurlijk wel selecteren. Ze grapten eens een keer dat ik alle ideeën ging stelen voor een boek – dat ga ik uiteraard niet doen, maar er wordt erg veel gemaakt. Je merkt wel dat er mooie dingen uit hen komen, er is ook iemand die duidelijk een poëtische aanleg heeft. Dan merk ik wel dat als je een opdrachtje geeft, iedereen iets op hun eigen niveau en maat kan maken. Dat herinnert mij er zelf ook aan dat schrijven soms gewoon doén is.

 

Voor mij ligt er nu tussen die teksten een duidelijke link met de Persephone-mythe, maar die is erg associatief. Misschien zien de deelnemers die niet meteen, maar ik probeer het wel aan hen te communiceren. Zo kunnen we natuurlijk wel heel mooi samen te werken zonder dat ik iets uit hen forceer.